Normal anatomik ayakta, dengeli ağırlık taşıma sırasında, omurga yanal olarak bükülmemeli veya döndürülmemelidir. Sakral apeks nötr olmalı, sağ ve sol ischia arasında eşit aralıklarla yerleştirilmelidir. İlia yüksekliği rotasyon olmadan eşit olmalıdır. Eğer haklıysam, bu patern hiçbir Bel fıtığı nedenli ağrılı hastada mevcut olmaz.(Bel Fıtığı Nedenleri)
SIJ HAREKETİNİN AÇIKLANMASI
Dengeli Hareket
Omurganın normal hareketinde çoğu omur uyum içinde, hemen üstündeki ve altındakilerle aynı yönde hareket eder. Ancak pelvisin normal hareketinde önemli bir fark vardır; sakrum ve ilium zıt yönlerde hareket eder. Çünkü vücut temel olarak bir ucu sakrumda olan bir üst yarıya ve bir ucu iliumda olan bir alt yarıya bölünür. Bundan dolayı iki yarının karşıt hareketleri hareket, kuvvet aktarımı ve kas-iskelet koordinasyonunda denge yaratır. SIJ bağları, normal hareket aralığını korumak için kas aktivitesini düzenler ve hareketin tersine döndüğü fizyolojik sınırın sonunda bir durma noktası sağlar.
Kardinal Düzlem ve Göreli Hareket
Pelvis, kardinal düzlemlerde büyük hareket paternlerine maruz kaldığından, hem sakrum hem de ilium aynı yönde hareket ediyor gibi görünmektedir. İliumun daha büyük boyutu nedeniyle, ona bağlı birçok kas ile, kaba hareket perspektifinde, ilium sakrumu kardinal düzlemlerde onunla birlikte taşır. Ancak birbirlerine göre zıt yönlerde hareket ettiklerini hatırlamak önemlidir; çünkü kas-iskelet sisteminin genel hareket modelinde çekirdek yapımızın işlevini anlamada kilit bir faktördür. Ana düzlemlerin konumsal referans için hareketin bir yorumu olduğunu unutmayın, ancak karşılıklı nütasyon/ters nütasyon hareketleri sakrum ve iliumun birbirine göre gerçek hareketleridir. Tüm fizyolojik işlevler göreli harekete dayanır.
İkili ve Tek Taraflı Hareket
Daha ileri gitmeden önce, sakroiliak eklem (SIJ) hareketini anlamada kilit nokta olan iki taraflı ve tek taraflı pelvik hareketi ayırt etmeliyiz. Çünkü bilateral pelvik hareket, tüm sakral tabanın aynı yönde hareket etmesidir; sakral taban öne doğru hareket ederken, her iki ilia da geriye doğru hareket eder[1, 2]. Bu örüntünün basitliğini görselleştirmek kolaydır. Eski literatürün çoğunda kullanılır, ancak ortaya çıkarsa, saf anlamda son derece nadirdir. SIJ hakkındaki anlayışımız ilerledikçe, aşağıda açıklandığı gibi, literatürde karşılıklı, tek taraflı hareketin gerçek modelini daha fazla görmekteyiz.
Karşılıklı Hareket Modeli
Doğru yorumlama için sakrumun sol ve sağ tarafları olduğunu görselleştirmek önemlidir. Çünkü sakrumun bir tarafı ipsilateral iliuma zıt bir düzende hareket eder ve beraberinde ipsilateral ilium kontralateral iliuma zıt bir düzende hareket eder[3, 4]. Örneğin, sağ nütasyon sırasında sakrumun sağ tarafı öne, aşağıya doğru hareket ederken ve kontralateral olarak dönerken, sağ ilium arkaya, yukarıya doğru hareket eder ve ipsilateral olarak döner. Kontralateral taraf, karşı nütasyonun tersi modelinde olacaktır. Bu karşılıklı kalıbı görselleştirmek için yürüyüşü düşünün.
Solda ağırlık taşıma sırasında, sol bacak arkaya doğru hareket ederken beraberinde sol ilium da arkaya doğru hareket eder pelvisi sola döndürür, bu da sol PI ilium (nütasyon) ile sonuçlanır.
– Sağ ilium sola dönerken öne ve yukarıya doğru hareket ederek (AS) karşı nütasyona uğrar.
– Sakrumun sol tarafı göreceli olarak öne ve aşağıya doğru hareket ederek omurgayı sağa döndürür.
– Sakral apeks sağa doğru hareket ederek, sağa fleksiyonda olan bir lateral spinal C-eğrisinin tabanını oluşturur.
– Sol lomber ve servikal lordoz artar, sol torasik kifoz azalır.
L4 ve L5 arasındaki iliolumbar ligamentler tarafından iliuma olan bağlar nedeniyle, bu iki lomber vertebra ilium ile birlikte sola dönerken; lomber omurganın geri kalanı sakrum ile sağa dönerek L3-‘te bir karşı rotasyon oluşturur. 4 ve L5-S1; ilgili lomber diskler, halka şeklindeki liflerin çapraz taranması nedeniyle bunun için yapılmıştır. Normal dönüş yaklaşık 3 derecedir.
Sağ ayağa bastığımızda bu eylemler hızla tersine döner.
YARALANMA
Nutasyon sırasında pelvis üzerinden yük transferi gerçekleştiğinden, çoğu SIJ yaralanmasının meydana geldiği pozisyondur. Fakat Sakrumun yukarısındaki omurganın kalanı nütasyona girerse, dengeyi kaybederiz. azla nütrisyon kuvveti o tarafta çökmeye neden olur.
Bunun yerine vücut, yaralı taraftaki nütasyonu sınırlayarak kendini dengeler. Örneğin, birsağ nütasyon yaralanmasında, nütasyon sınırlayıcı bağlar, yükleme kuvvetlerine direnme kabiliyetini kaybeder. Vücut sol tarafta nütasyonu ve yaralı sağ tarafta karşı nütasyonu indükleyecek şekilde hareket edecektir. Bu tepki, bağlar tehlikeye girdiği sürece devam edecektir.
Telafi Kalıbı
Normal hareket sırasında tüm vücut sola-sağ-sol vs. karşılıklı hareket edecektir. Bu nedenle yürüyüş sırasında kalça ve omurganın zıt yönlerde döndüğünü görmeliyiz. Çünkü omurga yanal olarak bükülürken ve ağırlık taşımayan tarafa dönerken sakral apeks ağırlık taşımayan tarafa hareket eder.(Bel Fıtığı Nedenleri)
SIJ yaralanmasından sonra, bağlar, hasarlı bağları strese sokmamak için ileri geri hareket modellerini azaltmak için kasları yönlendirecektir[5, 6], bu da yaralanma derecesi ile orantılı olarak doğru nutasyondan kaçınmak anlamına gelir. Vücudun ileri geri hareketini kaybederek veya önemli ölçüde azaltarak, omurga, posterior superior sakral tabanı olan bir AS pelvis dahil olmak üzere, sağda bir dereceye kadar ters yönde kalacaktır. L3’ün üzerindeki torakolomber eğri rotasyonda ve sağa fleksiyonda kalacağından sakral apeks bir dereceye kadar sağda kalacaktır.(Bel Fıtığı Nedenleri)
Ayrıca, doğrultma refleksi üst göğüs kafesinin ters dönmesine ve sola doğru bükülmesine neden olacaktır. Sonuç olarak, majör SIJ nütasyon yaralanmasının karşı tarafında bir kaburga tümseği gelişecektir; bu iyi bir teşhis yardımı olabilir. Her iki taraf da değişen derecelerde tazminata neden olan bir nütasyon yaralanmasına sahip olabilir, ancak bir taraf her zaman majör olacaktır.(Bel Fıtığı Nedenleri)
Bu nedenle kardinal düzlemler göz önüne alındığında, sağ ilium öne doğru hareket ederken; sağ sakral taban da onunla birlikte öne doğru hareket eder. Fakat fizyolojik olarak posterior spinal kaslar, kontrnütasyona neden olarak, lomber omurgayı düzleştirerek sağ sakral tabanı posteriora ve superiora çekmeye çalışır.(Bel Fıtığı Nedenleri)
Sonuç olarak, omurganın L3’ün üzerinde düzleşmesi ile L3-S1’de akut olarak artmış bir lordoz gelişir. Bu nedenle alt lumbarlarda kas çekmesi, posterior motor ünitelere daha fazla baskı uygulanan bir dengesizlik yaratır.(Bel Fıtığı Nedenleri)
Bel Fıtığı Nedenleri Ve Oluşumu
L3-4 ve L5-S1’deki ters dönüş, posterior disk kompresyonu ile birleştiğinde, her nefeste ve her adımda gıcırdattıkları için disklerin posterior halka şeklindeki lifleri üzerinde önemli strese neden olacaktır. Yıllar boyunca, arka halka şeklindeki lifler parçalanacak ve zayıflayacaktır.
Dik duruşta, omur biriminin arka yüzü omurlar kendileri tarafından daraltıldığı için çekirdeğin arkaya fıtıklaşma tehlikesi çok azdır. Ön lifler belirgin bir şekilde hasar görmeyecektir, bu nedenle çekirdeği ön tarafta içereceklerdir. Ancak kişi öne eğilince lumbar omurga fleksiyona gelir. Arka yüz açılır ve dejenere olan arka anüler lifler yetersiz kaldığında çekirdek fıtıklaşır. Ağır bir ağırlık kaldırmak, fıtıklaşma olasılığını artıracaktır. Ancak halka şeklindeki lifler yeterince zayıfsa, kişi sadece öne eğildiğinde olabilir.
Önleyici tedavi seçenekleri şunları içerir:
– 1. Sakroiliak eklem nütasyon lezyonunu stabilize etmek (Kategori II)
– 2. Lumbosakral hiperlordozu hafifçe esneterek lumbosakral alanın dekompresyonunu sağlamak ve anulus önemli ölçüde hasar görmeden önce hareketliliği sürdürmek
Kaynaklar:
1. Kapandji, IA, The Physiology of the Joints. Cilt 3. 1977: Churchill Livingstone.
2. Neumann, D., Kas-iskelet Sisteminin Kinesiyolojisi. Fiziksel Tıbbın Temelleri. 2002: Mosby.
3. Mitchell, FL, Jr. ve PKG Mitchell, The Muscle Energy Manual. Cilt 3. 1999, East Lansing: MET Press.
4. DonTigny, RL, Sakroiliak Eklemlerin Normal Yürüyüşe İlişkin Fonksiyonel Dinamiklerinin Kritik Analizi. JOM, 2005. 27(1): s. 3-10.
5. Palmer, I., Diz ekleminin medial ligamentinin patofizyolojisi. Acta Chirurgica Scandinavica, 1958. 115(4): s. 312-8.
6. Solomonow, M., ve diğerleri, Omurganın bağ-kas stabilize edici sistemi. Spine, 1998. 23(23): s. 2552-62.
Bir yanıt yazın