Donuk Omuz (Adhesive Capsulitis) Tedavisi: Fizik Tedavi Ve Evde Egzersiz

Donuk omuz tedavisi, son yıllarda donuk omuz fizyoterapi alanında üzerinde en çok çalışılan başlıklardan biri haline geldi. Omuz ekleminin giderek sertleşmesi, ağrının gece uykularını bile zorlaştırması ve hareketin kısıtlanması, günlük yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebiliyor. Tıbbi literatürde adhesive capsulitis olarak adlandırılan bu durum, genellikle sinsi şekilde başlar ve tedavi edilmezse aylarca sürer. Ancak iyi haber şu: Erken dönemde başlanacak donuk omuz fizik tedavi ve donuk omuz ev egzersiz ile sürdürülmekte. Egzersizlerle bu süreci büyük ölçüde kontrol altına almak mümkündür. Bu yazıda, klinik kılavuzlara ve bilimsel araştırmalara dayanarak donuk omuzun tanımından etkili tedavi planlarına kadar tüm detayları sade ve anlaşılan bir şekilde sizinle paylaştık.

Donuk omuz, tıbbi adıyla adhesive capsulitis, omuz eklem kapsülünde gelişen ağrılı sertlik ve hareket kısıtlılığı ile karakterize edilen, oldukça yaygın bir kas-iskelet sistemi rahatsızlığıdır. Özellikle 40-60 yaş arası bireylerde, kadınlarda ve diyabet hastalarında daha sık görülülmekte.Donuk omuz zamanla kendi kendine geçme eğiliminde olsa da, kalıcı hareket kısıtlılığı ve fonksiyon kaybı bırakabileceği için donuk omuz fizik tedavi ve rehabilitasyon süreci kritik öneme sahiptir.

Bu makalede donuk omuz tedavisinde güncel fizyoterapi yaklaşımlarını, bilimsel çalışmalara dayanan klinik protokolleri ve evde uygulanabilecek egzersiz önerilerini derledik.

Donuk Omuz Fizik Tedavi Yöntemleri Ve Klinik Aşamaları

Donuk omuz genellikle üç klinik evrede seyreder:

1. Donma Evresi (Freezing)

Bu evre genellikle birkaç hafta ile birkaç ay sürer. Şiddetli ağrı, gece ağrısı ve hareket kısıtlılığı ile karakterizedir.

Donuk omuz fizik tedavi ve diğer yaklaşımları:

• Ağrı kontrolü: NSAİİ ve gerektiğinde kortikosteroid enjeksiyonu.
• Nazik pasif germe egzersizleri: Pendulum (sarkaç), parmak yürütme gibi.
• TENS, sıcak uygulamalar ile yumuşak doku gevşetme.

2. Donukluk Evresi (Frozen)

Omuz ağrısı azalsa da, hareket kısıtlılığı belirginleşir. Bu evre genellikle 4–6 ay sürer.

Donuk omuz fizyoterapi ve diğer tedavi yaklaşımları:

• Eklem mobilizasyonları (glide ve stretch teknikleri).
• Yapılandırılmış germe egzersizleri.
• Manuel terapi ve ev egzersiz programı.
• Gerekirse hidrodilatasyon (eklem içi sıvı enjeksiyonu).

3. Çözülme Evresi (Thawing)

Bu evre genellikle 6–24 ay sürer. Omuz hareketleri yavaş yavaş normale döner.

Donuk omuz fizik tedavi yaklaşımları:

• Fonksiyonel egzersizler (aktif hareket ve güçlendirme).
• Günlük aktivitelere dönüş desteği.
• Fizik tedavinin düzenli takibi.

Bilimsel Araştırmalarla Donuk Omuz Tedavisine Güncel Yaklaşım Ve Donuk Omuz Tedavisinde Fizyoterapi

• AAOS (American Academy of Orthopaedic Surgeons), fizik tedaviyi donuk omuzda birincil tedavi olarak önermektedir.
• APTA (American Physical Therapy Association) tarafından yayımlanan klinik rehberler, irritabilite düzeyine göre bireyselleştirilmiş tedavi protokollerini ön plana çıkarmaktadır (Kelley et al., 2013).
• Kortikosteroid enjeksiyonlarının, özellikle erken evrede fizik tedavi ile kombine edildiğinde sonuçları iyileştirdiği birçok kaynakta vurgulanmaktadır (Sharma et al., 2020).

Bilimsel Araştırmalardan Öne Çıkan Bulgular

1. UK FROST Çalışması (2020, The Lancet)

Randomize kontrollü çalışmada; fizyoterapi, narkoz altında manipülasyon ve artroskopik gevşetme karşılaştırılmıştır. 1 yıl sonunda üç yöntemin sonuçları benzer bulunmuştur. Frozen sholder tedavisi için fizyoterapi, invaziv olmayan ve etkili bir ilk seçenek olarak öne çıkmıştır.

• Kaynak: Rangan et al., 2020. The Lancet.

2. JAMA Network Open (2020) – Meta-Analiz

Kortikosteroid enjeksiyonlarının kısa vadede Frozen sholder tedavisi için ağrı ve hareket açıklığını anlamlı şekilde iyileştirdiği gösterildi.

• Kaynak: Challoumas et al., 2020. JAMA Netw Open.

3. Lee et al. (2023) – Egzersiz + Mobilizasyon

Egzersize ek olarak mobilizasyon uygulandığında hareket açıklığı daha fazla artmakta; ancak ağrı azaltmada egzersiz tek başına da etkilidir.

• Kaynak: Lee et al., 2023. Phys Ther Sport.

4. Gatti et al. (2022) – Ev Egzersizi Etkisi

Evde yapılan düzenli egzersizler, profesyonel fizik tedavi kadar etkili bulunmuş; ancak süpervizyonlu programlar daha hızlı sonuç vermektedir.

• Kaynak: Gatti et al., 2022. Clin Rehabil.

Donuk Omuz Ev Egzersizleri: Hangi Hareketler Etkilidir?

Donuk omuz egzersizleri , fizyoterapist kontrolünde başlanıp evde sürdürülebilecek temel egzersizler şunlardır:

1. Pendulum (sarkaç) egzersizi
   Hafif öne eğilerek omuzu gevşek bırakın, kolunuzu küçük dairelerle sallayın.
2. Parmak yürütme
   Duvara yüzünüz dönük durun, parmaklarınızı yukarı tırmandırın.
3. Havlu ile iç rotasyon germe
   Bir havluyu arkadan tutun, sağlam kolunuzla yukarı çekerek omuzu nazikçe gerin.
4. Çapraz kol germe
   Etkilenen kolu göğüs üzerinde çaprazlayarak diğer elinizle destekleyin.
5. Kapı aralığında dış rotasyon
   Kolunuzu kapıya yerleştirerek vücudunuzu döndürün, dış rotasyon yaratın.

Uygulama sıklığı:

Her egzersiz günde 1-2 kez, 10-15 tekrar olacak şekilde yapılabilir. Egzersiz öncesi sıcak uygulama (10-15 dk), sonrası ise gerekirse buz uygulanabilir.

Sonuç

Donuk omuz tedavisi, doğru yönetilmediğinde uzun süreli işlev kaybına neden olabilir. Ancak güncel fizyoterapi yaklaşımları ve kişiselleştirilmiş rehabilitasyon programları sayesinde hem ağrı kontrolü sağlanabilir hem de hareket açıklığı geri kazanılabilir. Erken tanı, hasta eğitimi, sabırlı egzersiz takibi ve gerektiğinde enjeksiyon destekli fizyoterapi süreci en iyi sonuçları verir.

Referanslar

1. Rangan A, et al. UK FROST: A randomised controlled trial comparing physiotherapy, manipulation under anaesthesia and arthroscopic capsular release for frozen shoulder. The Lancet. 2020; 396(10256): 977–989. doi:10.1016/S0140-6736(20)31551-1
2. Challoumas D, et al. Effectiveness of corticosteroid injections in adhesive capsulitis: A systematic review and meta-analysis. JAMA Netw Open. 2020;3(11):e2029581. doi:10.1001/jamanetworkopen.2020.29581
3. Kelley MJ, et al. Shoulder pain and mobility deficits: Adhesive capsulitis. Clinical Practice Guidelines. J Orthop Sports Phys Ther. 2013;43(5):A1-A31.
4. Lee SH, et al. Effects of exercise therapy with or without joint mobilization in frozen shoulder: A systematic review and meta-analysis. Phys Ther Sport. 2023;58:1067-1075.
5. Gatti R, et al. Home-based versus supervised exercise in frozen shoulder rehabilitation: A comparative study. Clin Rehabil. 2022;36(4):459-467.
6. Sharma R, et al. A review of management of frozen shoulder in primary care. BMJ. 2020;370:m3615.
7. Mayo Clinic. Adhesive capsulitis (Frozen Shoulder) overview. https://www.mayoclinic.org

• Omuz ağrıs
• Stres Omuz ve Sırt Ağrısına Nasıl Yol Açar?